’Owoc zakazany’, czyli co czyta młodzież.

A o czym chcą czytać młodzi ludzie?

Tutaj duże zaskoczenie (a może wcale nie?).

Im bardziej kontrowersyjny temat i skomplikowane relacje bohaterów, tym lepiej.
Prawie każdy bestsellerowy tytuł young adult zawiera rozbudowany wątek romantyczny, ale tłem dla niego mogą być kataklizmy, wampiry, nałogi, wyścigi samochodowe, a nawet seryjni mordercy.

Na naszym rodzimym rynku zaczęło się chyba od sagi ‘Rodzina Monet’, która szybko stała się absolutnym bestsellerem na wiele miesięcy. To prawdziwy fenomen czytelniczy, którego tajemnica tkwi chyba w tym, co odwiecznie pociąga nas w ambiwalencji dobra i zła. Bo czy ktoś, kto jawi się jako niebezpieczeństwo i zagrożenie dla jednych, może być prawdziwym aniołem stróżem dla innych?

Na tej zasadzie opiera się bardzo wiele powieści młodzieżowych, a motyw ‘bad boya’ przewija się w większości wątków romantycznych.
Podobnie jest w dwóch niezwykle popularnych sagach dla nieco starszej młodzieży, czyli ‘Flaw(less)’ oraz ‘Students’, w których nie brakuje całkowicie skrajnych emocji, a młodzi ludzie muszą borykać się z samotnością, problemami alkoholowymi i przemocą. On arogancki i niedostępny, ona poukładana i wrażliwa (czyli stały schemat) próbują wbrew przeciwnościom przeobrazić toksyczną relację w coś prawdziwego i trwałego.
Autorka pierwszej z powyższych serii popełniła też jeszcze jeden bardzo popularny tytuł, którego temat wzbudził wiele kontrowersji. „My beloved monster” to opowieść o makabrycznych tajemnicach skrywanych przez grupę uczniów liceum, które wychodzą na jaw w toku śledztwa po strzelaninie w szkole, w której jeden z nich morduje z zimną krwią pozostałych członków paczki.

Najsilniejsze emocje wzbudza chyba jednak cykl ‘Hell’, w którym ‘bad boy’ to skrajny buntownik, a i główna bohaterka do aniołów nie należy.

Nieco łagodniejsza jest relacja dwójki szesnastolatków w młodzieżowym bestsellerze „Fala”, gdzie tłem dla ich pokręconej relacji jest kataklizm, który wydarzył się na Bali. Po uderzeniu fali tsunami, które jakimś cudem udało im się przeżyć, młodzi ludzie muszą samodzielnie próbować przetrwać w rzeczywistości, gdzie nie tylko nie ma dostępu do internetu, ale i bezpieczne schronienie czy woda zdatna do picia są na wagę złota.

Bardzo subtelnie poprowadzone są narracje w równoległych tytułach „Lepiej niż wczoraj” i „Lepiej niż w filmach”, gdzie w pierwszym główna bohaterka, niczym w „Dniu świstaka” przeżywa wciąż na nowo jeden i ten sam dzień ze swego szkolnego życia (który notabene do najlepszych jej zdaniem nie należy) tak długo, aż zrozumie, że czasem warto wyjść poza schemat swoich codziennych decyzji, aby docenić coś (lub kogoś) bardzo wartościowego.

Druga historia jest natomiast próbą pokazania, że nie zawsze romanse wyglądają tak idealnie, jak w filmach, ale warto docenić niedoskonałości, bo w nich często ukrywa się to, co dla nas najlepsze.
Urocza jest też historia nastolatki w typie chłopczycy, która kumpluje się od dzieciństwa z największym szkolnym przystojniakiem (oczywiście absolutnie ignorując jego walory…i ze wzajemnością). Przychodzą jednak takie wakacje, po których ta dwójka spojrzy na siebie z całkiem innej strony. Autorką tytułu „Mój kumpel jest dziewczyną” jest Weronika Ancerowicz, ta sama, która zachwyciła młode czytelniczki pakietem „Westwood Academy”.

Aby nie było za słodko, bo romantycznych powieści dla młodzieży takich jak „11 papierowych serc”, „Co wyszeptał nam deszcz” czy „Tego lata…” jest całkiem sporo, to przybliżymy kilka tych, które zdecydowanie wychodzą poza ten rys, sięgając po mocne tematy i przekraczając granice.
Sztandarowym przykładem jest tu cykl ‘Venom’, w którym obszar absolutnego tabu staje się bazą dla romantycznej relacji. Mowa o sytuacji, w której dziewczyna zakochuje się chłopaku, który ma ją wprowadzić do zamkniętego świata, gdzie znajdzie seryjnego mordercę, odpowiedzialnego za śmierć jej siostry.

Bardzo popularny stał się również wśród młodzieży tytuł „Muchomory w cukrze”, który, choć rozpoczyna się dość niewinnie, rozbudowaną opowieścią o grupie młodzieży, która tuż po maturze postanawia spędzić kilka dni w odosobnionym domku w środku lasu. Fabuła zmienia się stopniowo w thriller i zakończenie absolutnie zaskakuje mieszanką psychodeli, grozy i tajemniczości. To zdecydowanie coś dla czytelników o mocnych nerwach i zdecydowanie tej trochę starszej młodzieży.
W nieco makabrycznym tonie rozpoczyna się nowa bardzo popularna saga, której pierwszy tom nosi tytuł: „Jak podejść Rozpruwacza”, a już w początkowej scenie mamy bardzo realistyczny opis sekcji zwłok. Całość opiera się jednak na ciekawym i dość nowatorskim pomyśle włączenia do fabuły autentycznych zagadek kryminalnych zaczerpniętych z lektury wycinków XIX-wiecznych gazet.
Książką, która z pewnością skradła serca większości nastoletnich czytelniczek ( i paradoksalnie tematycznie właśnie z układem krążenia się łączy) nosi tytuł „Krew, która nas dzieli” i jest bardzo ciekawie poprowadzoną wersją znanych ‘wampirzych klasyków” (najbliżej jej chyba do sagi ‘Zmierzch’, ale tu ocenę zostawiamy już młodzieży).

To właśnie młodzież jest głównym odbiorcą tych i wielu innych popularnych, współczesnych, dedykowanych im powieści, których nie sposób w tym miejscu wymienić. (choć coraz częściej zaglądają do nich również dorośli, którzy chcą odbyć nieco sentymentalną podróż do emocji okresu nastoletniego). I to właśnie młodzież swoim zainteresowaniem lub jego brakiem pokazuje, o czym chce czytać.

Każdy wiek rządzi się swoimi prawami, zawsze kusi to, co zakazane, młodzi ludzie interesują się tematami tabu, nie zrażają ich przekleństwa, ani trudne tematy. I tak było chyba zawsze, każde pokolenie miało listę książek czytanych ‘spod szkolnej ławki’.
Czy pozwalać swoim dzieciom czytać tego typu powieści?
To trudna i bardzo dyskusyjna kwestia, bo owoc zakazany zawsze smakuje najlepiej i będzie kusił tak długo, aż zostanie zerwany…z całą pewnością ważne jest, aby ze swoimi dziećmi rozmawiać, aby dyskutować na tematy, które są dla nich niezrozumiałe, uczyć jak podejmować mądre decyzje, jak podchodzić z dystansem i filtrować różne treści, które do nich docierają, a więc nie zostawiać ich samych z tekstem.