Zbrodnie, które wstrząsnęły nie tylko Podhalem!

Nowa książka Barbary Sabały-Zielińskiej wzbudziła duże zainteresowanie jeszcze przed jej pojawieniem się w księgarniach i to zarówno ze strony czytelników, którzy cenią autorkę za jej wcześniejsze tytuły, jak i instytucji bezpośrednio zainteresowanych podjętym przez nią tematem.

Na kilka dni przed oficjalnym pojawieniem się na rynku tej publikacji miały miejsce próby zablokowania jej sprzedaży, a jedna z warszawskich kancelarii prawniczych podjęła nawet stosowne środki względem wydawnictwa.

Co jest powodem tak wielu kontrowersji wokół tytułu „Kryminalne Zakopane. Najgłośniejsze zbrodnie Podhala.”? Tego chyba się nie dowiemy, możemy tylko snuć domysły…

Autorka znana jest z tego, że do każdej ze swoich publikacji bardzo rzetelnie zbiera materiały i deklaruje możliwie obiektywne podejście do analizowanych zagadnień.

Tym razem postanowiła przyjrzeć się faktom związanym z siedmioma sprawami o morderstwa, które wzbudzały ogromne zainteresowanie mieszkańców Podhala w pierwszych latach XXI w. Procesy dawno zakończono, część sprawców po odbyciu wyroków wyszła już na wolność i prowadzi normalne życie, a jednak, jak się okazuje, ich historie nadal budzą wiele emocji. Tak samo jak osobista tragedia, która dotknęła samą autorkę. Jej dziadek bowiem Jan Sabała również był ofiarą jednej z takich zbrodni, a wokół zdarzeń sprzed lat nagromadziło się wśród lokalnej społeczności wiele mniej lub bardziej prawdziwych opowieści. Jemu właśnie zadedykowany jest ten zbiór reportaży.
Każda ze spraw została tu opisana bardzo skrupulatnie, od momentu wykrycia zbrodni, przez poszukiwania sprawców, odnalezienie zwłok, zbieranie materiałów dowodowych, przesłuchania podejrzanych i świadków, aż po sam proces sądowy, skazanie i wykonanie wyroku. Dziennikarka w miarę możliwości stara się nakreślać jedynie suche fakty, unikając oceny, oddaje do dyspozycji czytelnika archiwalne materiały z kartotek policyjnych, fragmenty notatek z przesłuchać, wyniki badań laboratoryjnych, czy opinie biegłych.

Książkę czyta się momentami jak powieść detektywistyczną, z zaciekawieniem śledzi postępy i próbuje samemu rozwikłać zagadkę na podstawie pojawiających się kolejnych wskazówek. Niektóre rozdziały zdecydowanie jednak przypominają oryginalne wersje baśni braci Grimm, ujawniając, do jakich makabrycznych czynów zdolny jest człowiek i przypominając, że „potencjalnie każdy z nas zdolny jest do tego, by zabić”…
Barbara Sabała-Zielińska nie tyle chciała dostarczyć nam jednak dreszczyku emocji, przypominając te mrożące krew w żyłach zdarzenia sprzed lat, co przyjrzeć się anatomii zbrodni, nakłonić do przemyśleń.
Podjęła próbę ukazania tych morderstw w szerszym kontekście, zarówno prawnym, jak i społecznym, ukazując, co dzieje się ze sprawcą już po tym, jak zostanie ujęty, jak złożony jest proces ustalenia prawdy na temat przebiegu tragicznych zdarzeń, motywów jego postępowania i konsekwencji, zarówno dla niego, jego najbliższych, jak i dla całej społeczności.

Przyglądamy się z bliska historii, w której młoda dziewczyna zostaje brutalnie zamordowana w szałasie na jednym z tatrzańskich szlaków, w miejscu, które dla wielu stanowi sanktuarium piękna i harmonii przyrody nieskalanej złem. Poznajemy rodziny, w których relacje przepojone są nienawiścią wynikającą z traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa, zaburzonych procesów dojrzewania, różnego rodzaju deficytów, która z czasem prowadzi do najokrutniejszych czynów takich jak poćwiartowanie zwłok własnej siostry, czy skatowanie męża i pozbycie się ciała w tajemnicy przed obecnymi piętro wyżej turystami w prowadzonym przez siebie pensjonacie. Spotykamy się z bezsilnością wobec przemocy i dylematami nie do rozwiązania, które prowadzą do tak makabrycznych zdarzeń, jak zamordowanie siekierą i spalenie w ognisku we własnym ogrodzie ojca swoich dzieci na ich oczach.
Jednocześnie mamy okazję bliżej przyjrzeć się temu, jak ewoluuje psychika mordercy pod wpływem tak mocnych zdarzeń, jak czasem sam siebie oszukuje, jak zmienia zeznania, często nie tylko dlatego, że chce uniknąć kary, ale zmienia się jego sposób postrzegania swoich czynów i samego siebie. Widzimy, jak trudno jest wymierzyć karę i jak indywidualny jest to proces, bo kobieta, która namówiła innych do pozbycia się jej męża, spędza w więzieniu 25 lat, a młoda dziewczyna, która udusiła i ukryła pod podłogą swej drewnianej chałupy ciało partnera, który się nad nią znęcał, zostaje pozbawiona wolności na 4 lata. Procesy często ciągną się latami, a do rozwikłania spraw stosuje się najnowsze odkrycia z zakresu kryminalistyki lub niejednokrotnie mniej konwencjonalne metody, takie jak porady jasnowidza.

Barbara Sabała-Zielińska zdołała zgromadzić w tym tomie naprawdę sporo fascynujących faktów, które nie każdemu były dotąd znane. A z racji tego, że sama jest góralką i w swojej pracy dziennikarskiej skupia się głównie na analizie społeczno-kulturowych mechanizmów, jakie funkcjonują wśród ludności Podhala, tak i „Kryminalne Zakopane” maluje nam bardzo ciekawy obraz społeczności, która rządzi się własnymi prawami, poza oficjalnym systemem, w której o wielu zdarzeniach nie mówi się wprost, ale ‘kto wie, to wie’…